Vi Anh
Về địa lý nhân văn, người Việt hải ngoại không sống được với Cộng Sản ở Việt Nam nên đem Việt Nam theo sống với mình nơi quê hương mới. Đa số những đất hứa, đất lành người Việt tỵ nạn Cộng Sản xin định cư là những quốc gia Tây Phương tiên tiến, kinh tế đã phát triển, chánh trị tự do, dân chủ, thuộc văn minh Tây Phương. Có nơi cách nước nhà Việt Nam nửa vòng Trái Đất. Cho đến bây giờ có trên 4 triệu rưởi người Việt đang sinh cơ lập nghiệp, an cư lạc nghiệp, con cháu đề huề, trên 90% đã vô quốc tịch quốc gia sở tại vùng kinh tế, chánh trị phát triễn vượt trội trên thế giới Tây Âu, Bắc Mỹ và Á, Úc châu. Về thời gian đã gần nửa thế kỷ, 48 năm tính đến Tết Nguyên Đán Tết Nguyên Đán Giáp Thìn Âm Lịch nhằm ngày Thứ Bảy, Saturday- Feb 10 Dương Lịch.
Bao nhiêu vật đổi sao dời, dâu biển biển dâu đã qua sau cuộc di tản tỵ nạn Cộng Sản, đông đúc, nguy nan, lâu dài và xa cách nước nhà, vô tiền khoáng hậu trong lịch sử Việt – người Việt Nam hải ngoại vẫn đem theo, vẫn giữ được cái Tết cỗ truyền Việt Nam ngay trong lòng văn minh Tây Phương, như Mỹ, Canada, Anh, Pháp, Lien Âu và Úc. Mỗi lần Tết đến là mỗi lần người Việt dù ở nơi đâu trên quả địa cầu này, cũng “ ăn Tết”, xem Tết là ngày trọng đại, thiêng liêng để tưởng niệm đất nước ông bà, cúng kiến tổ tiên, sum họp gia đình, chúc và viếng thăm nhau. Và qua việc làm đó giúp một bài học vừa lý thuyết vừa thực hành cho đàn hậu tấn con cháu sanh nơi quê hương mới hiểu biết để gìn giữ, phát huy nền văn hoá Việt Nam.
Khoảng hơn một chục cái Tết gần đây, người Việt hải ngoại đặc biệt ở Mỹ tỏ ra dị ứng khá mạnh với Trung Cộng đã lấn chiếm biển đảo của Việt Nam. Không chỉ không mua bánh mức, trà, trái cây họp và tươi Made in China của Trung Cộng sợ nguy hại sức khoẻ, cũng như hầu hết các lịch tường, lịch cuốn bằng tiếng Việt của các cơ sở sản xuất kinh doanh, văn phòng bác sĩ, dược sĩ luật sư người gốc Việt chỉ dùng chữ Tân Mão Con Mèo thay vì Con Thỏ của Trung Cộng .
Nhưng những đặc sắc của cáí Tết cỗ truyền Việt Nam, người Việt hải ngoại cố giữ dù sống trong môi trường và văn hoá của nước khác, của Tây Phương. Dù trời lạnh hay nóng, tuyết giá hay mưa gió, nơi nào có tổ chức cộng đồng Việt Nam thì có tổ chức Tết tập thể. Trong dịp này các cộng đồng VN hải ngoại, các tổng hội sinh viên Việt Nam hải ngoại thường tổ chức Hội Chợ Tết. Riêng Tổng Hội sinh viên ở Pháp còn bay bướm, nịnh đầm (galant) như Tây tổ chức như thi Hoa Hậu Xuân 2011.
Tết tập thể cộng đồng là một sáng kiến mới khi ra hải ngoại. Khác với khi xưa cùng lắm là tổ chức chợ Tết, chợ hoa ở ngoài đường hay ở sân hay đình làng. Tết tập thể cộng động Việt hải ngoại lúc nào cũng có quốc kỳ VN nền vàng ba sọc đỏ phất phới tung bay trên cổng chào, khai mạc có chào cờ, hát quốc ca và tưởng niệm anh linh tử sĩ là phần nghi thức trong hầu hết các lễ hội của người Việt hải ngoại. Theo qui định bất thành văn, nghi thức đó là bó buộc, nếu không ban tổ chức bị nghi là lập trường quốc gia, chống Cộng, căn cước tỵ nạn Cộng Sản không rõ ràng, không vững chắc. Những tiết mục diễn hành văn hoá, hội chợ tết, múa lân, hội ngộ giúp vui thường không thiếu. Có cộng đồng như ở Texas “dựng nêu như thời xa xưa trong làng xã Việt Nam”. Hội chợ Little Saigon có khu làng Việt Nam, khu chợ hoa, chợ Tết.Vì lý do phòng hoả nhiều nơi không được đốt pháo. Nhưng múa lân thì tự do. Nhiều cơ quan đoàn thể và Chùa có đội lân múa rất điệu nghệ.
Còn nơi nào ít người, chưa có cộng đồng, dù một gia đình, chỉ có vợ chồng con cái thôi cũng làm lễ Tết. Vai trò người nội tướng của gia đình VN là làm sống lại tinh thần Tết Việt Nam nhứt là với con cháu sanh ở hải ngoại, qua lễ đưa Ông Táo về Trời, đưa và rước Ông Bà, giao thừa, mừng tuổi và lì xì. Món ăn Việt Nam như bánh chưng, bánh tét, mức, thịt kho hột vịt, canh khổ qua dồn thịt, măng tươi nấu giò heo, tôm khô củ kiệu ít khi thiếu và ngon hết chỗ nói. Có thể nói những thứ bánh mức và món ăn truyền thống này làm ở Mỹ còn ngon hơn ở Việt Nam nhờ nếp tốt, đậu tốt và thịt mềm ngon ngọt. Nhưng tính ra gía rất rẻ nếu so sánh lương giờ của người đi làm ở Mỹ. Người viết bài này có lần được mời ăn một số bữa trước Tết có sinh viên Việt qua Mỹ học mới một năm, có người mới qua định cư đôi năm và người Mỹ gốc Việt định cư nhiều năm. Tất cả đều đồng ý là bánh chưng, tét, mức gừng, các món ăn Việt ở Little Saigon hương vị đậm đà, mềm dẻo, không thua ở Việt Nam.
Không có điều kiện đi Việt Nam thì ghé Little Saigon ăn uống đồ Việt còn ngon hơn, an toàn cho sức khoẻ hơn ở Saigon. Giá ở đây lượng và phẩm tính ra rẻ hơn ờ Saigon bây giờ. Hoa đào, hoa mai, cây quất, bánh chưng, bánh tét, củ kiệu dưa hành, câu đối đỏ, các loại mứt kẹo và món ăn truyền thống ngày Tết được bày bán khắp nơi trong các khu chợ châu Á. Hoa mai, hoa đào, bánh tét, bánh chưng “gin” nếu không có người Việt làm bán thì mua hoa vải, nylon. Còn nơi nào có chùa thì tín hữu hàng hàng lớp lớp đi lễ Phật, đi hành hương thập tự đầu năm và có người đến đón giao thùa ở chùa nữa. Có người còn lên đài như đài RFI của Pháp chỉ cách làm bánh chưng, dưa hành , bánh tét, gói, nấu ra sao. Còn dưa hành thì phải thích nghi như thế nào đối với củ hành của Pháp là xứ ôn đới củ lớn phải làm sao nhỏ lại cho thanh, cho thơm vừa miệng trong ngày tư ngày tết ăn uống phải hết sức lịch sự, vén khéo. Nhiều đài phát thanh có chương trình tiếng Việt như RFI của Pháp, RFA, VOA của Mỹ đi tin, làm phóng sự nhiều ngày trước Tết. Tết Việt ở Little Saigon, ở Paris, Anh, Na uy, Hoà Lan, Bỉ, Ba lan, v.v. Bên cạnh đó các web, youtube, facebook của truyền thông xã hội làm cho người Việt thấy Tết Việt hầu như khắp thế giới. Một hình thức kết nối các cộng đồng, gia đình và cá nhân Việt Nam thành Việt Nam hải ngoại.
Riêng ở Little Saigon và các thành phố đông người gốc Việt, báo chí nhiều, các nhà báo đem đặc sắc của làng báo Việt qua đây. Những tờ báo lớn đều có ra báo xuân như Tết ở Saigon thủ đô VNCH khi xưa vậy. Người địa phương như Pháp, Mỹ, Canada, Úc sống gần cộng đồng người Việt cũng ăn Tết với người gốc Việt vì bây giờ không ít người Việt lập gia đình với người khác sắc tộc. Việt Nam khác với người Tàu rất khoan dung trong hôn nhơn khác màu da, khác sắc tộc. Nhứt là quí vị dân cử điạ phương lúc nào cũng tỏ ra thân thiện với người gốc Việt là một sắc dân năng động chánh trị và là cử tri mẩn cán.
Người Việt hải ngoại cũng được cung ứng nhiều tin tức về Tết ở Việt Nam. Báo chí Việt giấy hay internet thông tin, nghị luận về Tết ở Việt Nam cả hai tuần trước. Truyền thông ngoại quốc có tính quốc tế cũng thế. BBC từng đi tin “Quà Tết ngàn đô ở Việt Nam”, chắc có lẽ là của đút lót, thủ tục đầu tiên trong thời “làm kinh tế” thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tư bản đỏ chỉ tính bằng Đô la Mỹ. RFA rất bén nhậy tin Việt Nam cho biết “Người Hà Nội đón Tết trong giá rét ra sao?”; Việt Nam “Tràn ngập hàng nội hóa trong dịp Tết”, “Tết trên những gánh hàng rong” của “những người ngoại tỉnh lên thành phố sinh sống một tuần, bảy ngày dãi nắng dầm mưa; giá hàng Tết “đến hẹn lại tăng”, “nhiều mặt hàng phục vụ Tết tăng từ 40% đến 60% so với năm ngoái. RFI của Pháp phóng sự cho biết “Người tiêu dùng Việt nay thường chọn sắm Tết ở siêu thị”./. (Vi Anh)
