Trần Củng Sơn
1- Lý do chọn Tổng Thống bằng Cử Tri Đoàn (Electoral College)
Tên của Nước Mỹ là The United States of America ( USA ); dịch là Quốc Gia Liên Bang Hoa Kỳ. United nghĩa là hiệp lại, States nghĩa là các Bang , America là tên gọi châu Mỹ. Mấy chục năm trước có người gọi nước Mỹ là Hiệp Chúng Quốc, chữ Chúng nghĩa là nhiều người, rồi có người gọi là Hiệp Chủng Quốc, Chủng nghĩa là sắc dân; ý nói quốc gia có nhiều sắc dân chung sống.
Để phân biệt Nước Mỹ và Châu Mỹ cho nên người ta gọi quốc gia Hoa Kỳ thay vì Nước Mỹ. Chữ Hoa Kỳ nghĩa là Cờ Hoa, là do lá cờ nước Mỹ có nhiều ngôi sao trông giống như những đóa hoa nên đặt tên như vậy. Ngày nay người Việt Nam thường gọi quốc gia Hoa Kỳ, chính phủ Hoa Kỳ, nhân dân Hoa Kỳ, nghe trang trọng hơn là Mỹ Quốc.
Từ danh xưng The United States of America- Quốc Gia Liên Bang Hoa Kỳ- nói lên chính quyền này được hình thành bởi nhiều Bang. Thuở đầu lập quốc nước Mỹ chỉ có 13 Bang rồi phát triển thành 50 Bang. Có lúc dùng chữ Tiểu Bang là để so sánh với Liên Bang, chứ dùng chữ Bang (State) thì đúng hơn là Tiểu Bang (bang nhỏ). Thí dụ Bang California thay vì Tiểu Bang Calornia.
Thuở lập quốc Nước Mỹ thì đại diện các Bang bầu Tổng Thống; đại diện các Bang là do mỗi Bang đề cử gọi là Đại Cử Tri (Elector).
Bang thì có Bang đông dân, có Bang ít dân; cho nên số Đại Cử Tri của mỗi Bang tùy thuộc vào số dân cư ít hay nhiều.
Số Đại Cử Tri mỗi Bang bằng số dân cử quốc hội của Bang đó. Mỗi Bang dù lớn hay nhỏ đều có 2 Nghị Sĩ (Senator) và số Dân Biểu tùy theo dân số ở đó. Thí dụ Bang California có 52 Dân Biểu vì dân số khoảng 40 triệu người, có 2 Nghị Sĩ; cho nên tổng cộng California có 54 Dân Cử Quốc Hội và do đó Bang này có 54 Đại Cử Tri.
Trong khi Bang Alaska có dưới 1 triệu người, cho nên chỉ được 1 Dân Biểu và 2 Nghị Sĩ, tổng cộng là 3 Dân Cử Quốc Hội và dĩ nhiên có 3 Đại Cử Tri.
Dân số toàn nước Mỹ sẽ tăng theo thời gian nhưng số Dân Biểu toàn quốc trong 50 Bang tổng cộng vẫn là 435 Dân Biểu. Dân số mỗi Bang cũng có thay đổi vì họ di chuyển sang các Bang khác. Thí dụ nhiều năm trước thì Bang California có 53 Dân Biểu, bây giờ giảm xuống còn 52 Dân Biểu.
Riêng vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn của nước Mỹ còn gọi là District Columbia, viết tắt là D.C mặc dầu không bầu Dân Biểu và Nghị Sĩ nhưng họ bầu Tổng Thống và vùng này được 3 phiếu Đại Cử Tri.
Như vậy tổng cộng 50 Bang có 435 Dân Biểu và 100 Nghị sĩ thành 535 Dân Cử Quốc Hội, tương đương với 535 Đại Cử Tri. Cộng thêm 3 Đại Cử Tri của vùng D.C thành ra tổng số Đại Cử Tri toàn quốc là 538. Con số 538 chia đôi là 269. Do đó ứng cử viên Tổng Thống nào đạt được con số 270 Đại Cử Tri trở lên là thắng cử.
Bầu cử Tổng Thống Mỹ toàn quốc, nhưng tại mỗi Bang thì Đảng nào chiếm đa số phiếu bầu; cho dù chỉ hơn 1 phiếu bầu; thì thắng và hưởng trọn phiếu Đại Cử Tri của Bang đó.
Thí dụ trong năm 2000 tại Bang Florida, ứng cử viên Bush Con (Cộng Hòa) được 2,912,790 phiếu, thắng ứng cử viên Al Gore ( Dân Chủ ) được 2,912,253; mặc dù thắng chỉ 537 phiếu nên hưởng trọn 25 phiếu Đại Cử Tri của Bang Florida. Kết quả Bush Con có được 271 phiếu Đại Cử Tri và đắc cử tổng thống Hoa Kỳ.
Cũng nên hồi tưởng rằng đây là một cuộc bầu cử tổng thống Mỹ gây cấn nhất lịch sử Hoa Kỳ. Lúc đó Tối Cao Pháp Viện Bang Florida ra lệnh đếm phiếu lại nhưng phe Cộng Hòa kháng cáo lên Tối Cao Pháp Viện Liên Bang Hoa Kỳ và Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ bác bỏ phán quyết của Tối Cao Pháp Viện Bang Florida. Do đó Đảng Cộng Hòa nắm Tòa Bạch Ốc. Ứng cử viên Al Gore thất bại đau đớn. Người ta đoán rằng nếu đếm phiếu lại thì kết quả sẽ ngược lại.
Tính phiếu bầu phổ thông toàn quốc thì Al Gore được 50,999,897 phiếu nhiều hơn George W Bush 50,456,002 phiếu; nhưng tính theo phiếu Đại Cử Tri thì Bush Con được 271 phiếu.
Đây là một điều đã gây nên sự tranh cãi và đã có nhiều ý kiến đưa ra là dẹp bỏ cách bầu tổng thống dựa vào phiếu Đại Cử Tri, mà đơn giản là tính theo số phiếu bầu của mỗi cử tri trên toàn nước Mỹ tổng cộng lại- còn gọi là phiếu bầu phổ thông (popular vote).
Nhưng muốn thay đổi điều này thì phải có 2/3 số Dân Biểu và 2/3 số Nghị Sĩ đồng ý và phải có thêm 3/4 trong 50 Bang toàn quốc thông qua. Điều này rất khó mà đạt được.
Suy gẫm thì cách dùng Đại Cử Tri để bầu chọn Tổng Thống là sự thỏa thuận hợp lý nhất của Nước Mỹ giữa lá phiếu của người dân và quyền lợi của mỗi Bang trong quốc gia Hoa Kỳ.
Dựa vào hiến pháp Hoa Kỳ, dựa vào danh xưng của nước Mỹ là Chính Quyền Liên Bang Hoa Kỳ- The United States of America- thì cách bầu cử tổng thống này cũng là hợp lý.
Nét đặc biệt của bầu cử tổng thống Mỹ là sự quan trọng của mỗi Bang dù ít dân hay đông dân, dù diện tích lớn hay nhỏ, góp phần vào sự hình thành của quốc gia Liên Bang Hoa Kỳ. Cho nên người dân ở một số bang ít dân vẫn muốn duy trì cách bầu Đại Cử Tri để thấy rằng sự hiện hữu cần thiết của Bang mà họ đang cư ngụ. Thí dụ như năm nay 2024 hai ứng cử viên tổng thống là Trump và Harris liên tục đến 7 tiểu bang giao động gồm Neveda, Arizona, Georgia, North Carolina, Pensylvania, Michigan, Wisconsin để vận động.
2- Ai sẽ chiếm Tòa Bạch Ốc mùa bầu cử 2024?
Dựa vào 50 Bang và vùng DC, con số Đại Cử Tri được phân phối như sau :
Số phiếu Đại Cử Tri của mỗi bang : Alabama 9, Alaska 3, ARIZONA 11, Arkansas 6, California 54, Colorado 10, Connecticut 7, Delaware 3, DC 3, Florida 30, GEORGIA 16, Hawaii 4, Idaho 4, Illinois 19, Indiana 11, Iowa 6,Kansas 6, Kentucky 8,Louisiana 8, Maine 4 Đặc biệt, Maryland 10, Massachusette 11, MICHIGAN 15, Minnesota 10, Mississipi 6, Missouri 10, Montana 4, Nebraska 5- Đặc biệt, NEVADA 6, New Hampshire 4, New Jersey 14, New Mexico 5, New York 28, North Carolina 16,North Dakota 3, Ohio 17, Oklahoma 7, Oregon 8, PENSYLVANIA 19, Rhode Island 4, South Carolina 9, South Dakota 3, Tennessee 11, Texas 40, Utah 6, Vermont 3, Virginia 13, Washington 12, West Virginia 4, WISCONSIN 10, Wyoming 3.
Dựa vào kết quả thăm dò thì các Bang in đậm do Đảng Dân Chủ ưu thế, các Bang in chữ thường do Đảng Cộng Hòa ưu thế.
Lưu ý rằng bang Maine (4 phiếu Đại Cử Tri) và bang Nebraska (5 phiếu Đại Cử Tri) không giống các bang khác, phiếu Đại Cử Tri được phân bổ cho các ứng cử viên tùy theo phiếu bầu trong các vùng tại địa phương. Dựa vào kết quả của năm 2020 thì tại bang Maine, Biden được 3 phiếu và Trump được 1 phiếu; tại bang Nebraska thì Biden được 1 phiếu Đại Cử Tri và Trump được 4 phiếu Đại Cử Tri.
1- Đảng Cộng Hòa được : 9+3+6+30+4+11+6+6+8+8+6+10+4+5+3+17+7+9+3+11+40+6+4+3 = 219 phiếu Đại Cử Tri
2- Đảng Dân Chủ được : 54+10+7+3+3+4+19+4+10+11+10+4+14+5+28+8+4+3+13+12 = 226 phiếu Đại Cử Tri
3- Các Bang giao động: ARIZONA 11, GEORGIA 16, MICHIGAN 15, PENSYLVANIA 19, WISCONSIN 10, NEVADA 6, NORTH CAROLINA 16 = 93
Sở dĩ gọi là Bang giao động (Swing States) là vì theo thăm dò thì số cử tri nghiêng về Đảng Dân Chủ và số cử tri nghiêng về Đảng Cộng Hòa sít sao, chỉ hơn nhau một, hai phần trăm. Mà thăm dò ý kiến cử tri luôn luôn có sai số vài phần trăm; do đó khó mà đoán biết được thực tế ra sao. Trong khi những Bang đã định hình thì con số cử tri bầu cho mỗi đảng cách biệt rất nhiều.
4- PHỎNG ĐOÁN KẾT QUẢ BẨU CỬ TỔNG THỐNG 2024
Chỉ còn một tuần nữa là đến ngày 5-11-2024 bầu cử tổng thống Mỹ, các thăm dò ý kiến cử tri tại 7 Bang Giao Động tùy theo mỗi tổ chức có khác nhau chút đỉnh nhưng vẫn là sít sao, ngang ngửa.
Để giúp người đọc có con số phiếu Đại Cử Tri dành cho mỗi ứng viên tổng thống cụ thể để mà tính toán mà hồi hộp theo dõi kết quả thì xin đưa ra phỏng đoán như sau:
Dựa vào kết quả năm 2016 và năm 2020 thì Trump thắng tại Bang North Carolina (16 phiếu); cho nên tạm phỏng đoán năm 2024 Trump cũng thắng tại đây. Do đó số phiếu Đại Cử Tri Trump đang có là 219 phiếu + 16 phiếu = 235 phiếu.
Như vậy Trump phải cần 35 phiếu Đại Cử Tri nữa để đủ 270 phiếu mà đắc cử .
Dựa vào các bảng thăm dò ý kiến cử tri thì tại Bang Georgia (16 phiếu) và Bang Arizona (11 phiếu) Trump đang dẫn đầu chút đỉnh. Phỏng đoán rằng Trump thắng tại 2 Bang này thì chỉ được có 27 phiếu Đại Cử Tri, vẫn còn chưa đủ 35 phiếu.
Điều này có nghĩa là trong 3 Bang Wisconsin (10 phiếu), Michigan (15 phiếu), Pensyvalnia (19 phiếu); thì nếu Trump chỉ cần thắng 1 trong 3 Bang này thì đắc cử tổng thống.
Một điều quan trọng dễ biết kết quả là nếu Harris thắng cả 3 Bang Wisconsin, Michigan, Pensyvania thì nước Mỹ có nữ tổng thống đầu tiên.
Hiện giờ thì các bảng thăm dò ý kiến cho rằng tại 3 Bang này Harris đang dẫn trước chút ít, có nơi thì cho rằng Trump và Harris ngang ngửa nhau.
Cũng có thể Trump chỉ cần thắng Georgia (16 phiếu) và Pensylvania (19 phiếu) thì đủ 35 phiếu Đại Cử Tri mà thắng cử.
Vì thăm dò ngang ngửa nhau cho nên có người cho rằng Trump và Harris mỗi người sẽ được 269 phiếu Đại Cử Tri và lúc đó Hạ Viện sẽ chọn tổng thống. Điều này cũng thật là hi hữu.
Xin nhắc lại rằng:
– Năm 2016 Trump thắng Pensylvania 19, Michigan 15, Wisconsin 10, Georgia 16, Arizona 11 và vào Bạch Ốc.
-Năm 2020 Trump thua Pensylvania 19, Michigan 15, Wisconsin 10, Georgia 16, Arizona 11 và thất cử.
-Năm nay 2024 thì cũng mấy tiểu bang nêu trên quyết định thắng thua giữa Cộng Hòa và Dân Chủ mà đại diện là Trump và Harris.
5- NHÀ CÁI RA ĐỘ BẦU CỬ TỔNG THỐNG MỸ NĂM 2024
Khi Kamalas Harris thay Joe Biden tranh cử thì lúc đầu uy tín tăng cao, nhà cái ra độ Harris kèo trên, Trump kèo dưới nhưng hiện giờ thì Trump lại kèo trên; nhưng tỉ lệ hơn nhau rất ít.
Cử tri Đảng Dân Chủ thường bầu phiếu cho Harris, cử tri Đảng Cộng Hòa thường bầu phiếu cho Trump.
Tại các Bang giao động thì các cử tri độc lập còn phân vân. Tổng quát mà đoán thì cử tri nữ thích Harris, cử tri nam thích Trump, phái nữ trẻ thì ủng hộ phá thai, cử tri trẻ tuổi thì thích Harris hơn Trump vì Harris nhỏ hơn Trump 19 tuổi… Vấn đề chiến sự Trung Đông, chiến tranh Nga- Ukraine, di dân lậu, giá cả leo thang, chăm sóc sức khỏe toàn dân… ảnh hưởng đến việc bầu phiếu.
Có một điều cần lưu ý là Đảng Dân Chủ đang khuyến khích cử tri trẻ từ 18 tuổi trở lên đi bầu; đây là con số có thể thay đổi cán cân thắng bại. Xin lưu ý rằng tất cả những sự việc ảnh hưởng đến kết quả bầu cử đều do cử tri ở trong 7 Bang Giao Động, còn gọi là 7 Bang Chiến Trường quyết định.
Những năm sau này, số phiếu bầu bằng thư qua bưu điện tăng nhiều tạo nên một số tranh cãi giữa hai Đảng Cộng Hòa và Đảng Dân Chủ. Thí dụ chánh án ở Pensylvania ra phán quyết rằng phiếu bầu bằng thư không có chữ ký hoặc ghi sai ngày tháng vẫn được đếm phiếu. Thí dụ ở Bang Virginia quan toà phán quyết rằng gần hai ngàn cử tri không phải là công dân Hoa Kỳ vẫn được phép bầu phiếu và thống đốc Cộng Hòa kháng cáo việc này lên tòa cấp cao hơn.
Nếu kết quả bầu cử thắng thua với tỉ lệ cách biệt nhiều thì không sao nhưng chỉ hơn nhau vài trăm phiếu, một vài ngàn phiếu thì sẽ có kiện tụng, tranh cãi quyết liệt mà Tòa Án là nơi đưa ra phán quyết.
6- BÀN CHUYỆN SỐ MẠNG LÀM TỔNG THỐNG
Ông bạn là thầy Tử vi nói rằng Kamala Harris tuổi Giáp Thìn 1964 mà năm nay 2024 là năm Giáp Thìn, gọi là Tuổi Hoa Giáp 60 Năm. Thông thường mà nói thì tuổi Hoa Giáp hay có những sự việc quan trọng xảy đến cho cá nhân người đó, tốt hay xấu tùy theo vận mệnh mỗi người. Có kẻ tuổi Hoa Giáp 60 tuổi qua đời, có kẻ làm chủ tịch nước. Cho nên xét ra thì năm này Kamala Harris được Đảng Dân Chủ đề cử là một sự kiện quan trọng cho cuộc đời. Còn Harris có phải là chân mạng đế vương thì phải đợi đến ngày bầu cử mới biết.
Năm nay là năm Thìn mà Donald Trump tuổi Tuất 1946, Thìn và Tuất xung nhau , có thể suy luận rằng ông gặp phải bao nhiêu rắc rối pháp lý mà còn bị ám sát hụt. Nhưng mạng của ông có được làm vua 4 năm nữa hay không thì cũng phải chờ ngày bầu cử.
Bàn luận số mạng cho vui chứ thầy tướng số mà đoán đúng thì bỏ tiền ra mà cá độ mà làm giàu.
Làm Tổng Thống Mỹ là do Trời Đất định đoạt vì ảnh hưởng cả thế giới chứ đâu riêng nước Mỹ. Xin ghi lại câu thơ Kiều của Nguyễn Du “Ngẫm hay muôn sự tại Trời”. Cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11 năm 2024 sắp tới rồi cũng sẽ qua đi, sẽ chấm dứt chuỗi ngày tháng tranh cãi vận động bầu cử tổng thống đầy gây cấn mà cũng không ít phiền muộn.
Xin Thượng Đế Phù Hộ Cho Nước Mỹ. God Bless America.
